ในตำนานท้องถิ่นกล่าวถึงขุนด่านเมืองนครนายกว่า มีนามเดิมว่า หาญ
เป็นบุตรของ ขุนพิจิตร ไพรสณฑ์ ซึ่งเป็นนายด่านและหัวหน้าหมู่บ้านทางทิศตะวันออก
แขวงเมืองนครนายก
เมื่อบิดาถึงแก่กรรมแล้ว นายหาญได้เข้ารับหน้าที่สืบต่อจากบิดา
โดยได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ว่า ขุนพิทักษ์ไพรวัน
ในปีพุทธศักราช ๒๑๓๐ รัชสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราชนั้น พระยาละแวก
เจ้าเมืองเขมร ส่งกองทัพมาตีเมืองปราจีนบุรีและเมืองนครนายก
เพื่อกวาดต้อนผู้คน และปล้นทรัพย์สิน ขุนด่านหาญผู้นี้รีบแจ้งข่าวไปยังกรุงศรีอยุธยา
และรวมกำลังผู้คนดักสุ่มโจมตี ทัพพระยาระแวกไม่ให้ผ่านไปโดยง่าย
แม้ว่าจะมีกำลังน้อยกว่า แต่ก็ทำให้กองทัพพระยาระแวกได้รับความเสียหายมิใช่น้อย
จนในที่สุดกรุงศรีอยุธยาส่งกำลังมาช่วย กองทัพเขมรจึงแตกพ่ายไปในที่สุด
คุณความดีที่คุณด่านได้กระทำในครั้งนี้ ทำให้ผู้คนยกย่องนับถือเป็นอันมาก
เมื่อถึงแก่กรรม ชาวบ้านจึงได้สร้างศาลบรรจุอัฐิไว้บริเวณหุบเขาชะโงก
ตำบลพรหมณี อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก เรียกกันว่า ศาลเจ้าพ่อขุนด่าน
